Kazım SAĞLAM

(7 Eylül 2022, Çarşamba)

Hükümet- Bürokrat İlişkisi

Devletlerin işleyişi kurum-kuruluşlar üzerinden olur.  Hükümet buna rehberlik eder, yetişmiş bürokratları da ihtiyaca göre istihdam eder.

Hükümet bürokratı ilkeler ve mevzuatlar doğrultusunda istihdam eder.  Oturmuş devletlerde hükümet bürokratın işine çok karışmaz. Bürokrat da hükümetin iş yapmasına engel olmaz. Vazifeler bellidir, herkes kendi işine bakar. Hükümet kendisiyle uyumlu bürokratla çalışma hakkına sahiptir. Bu sadece belli kademelerde ve belli sayıda bürokratı kapsar.

Bürokrasi devletin işleyişini iyi bilir, çünkü ona göre yetiştirilmiştir. Hangi kurumda çalışıyorsa o kurumun hem geçmişini hem bugününü hem de diğer devletlerde benzer kurumu bilmek zorundadır. Onun için bürokrat rast gele tayin edilmez, mesleki eğitimi ve yeteneği hesaba katılarak ataması yapılır.

Ülkenin farklı alanlarda yetişmiş insana ihtiyacı vardır. Onun içindir ki farklı okullar açılır, ihtiyaç hasıl olursa yeni mesleki okullar da açılabilir. Orada yetişenler belli bir bilgi ve tecrübe birikimine eriştikten sonra mühim görevlere getirilir.

Bürokrat hükümete hizmet eder, devlete de sadakat gösterir. Yetiştirildiği kurumun işleyişinde hükümetle bürokrat bazen anlaşmayabilir. Bu hususta eğer hükümet tarafgirlik/partizanlık yapıp bürokratı çiğnerse devletin çivisi çıkar. Bürokrat da hükümete husumet besleyip işleri aksatırsa gene devlet zarar görür. Aslında devletten çok halk zarar görür çünkü işler aksar, işleyiş kitlenir.

Bürokrat kişisel olarak herhangi bir partiye bağlı olabilir, ona yardımcı da olur. Ama asıl vazifesi görevine odaklanmak ve işini düzgün işletmektir. İşini bırakıp hükümeti yıpratmaya kalkışırsa hükümet de onun görevine son verir. Ama işini düzgün yapan yani mevzuata uygun iş işleyen bürokrat eğer mevzuat hükümetin önünü kesiyorsa mevzuatı değiştirmeli bürokratı değil. Mevzuata gücü yetmeyen hükümet, gücünü bürokrat üzerinden gösterirse o memlekette adalet zedelenir.

Bürokrat partinin dolayısıyla hükümetin emir eri değil, devletin memurudur.

Bağlı bulunduğu kurumu işletmekle görevlidir. Partinin isteği doğrultusunda hareket etme hakkı yoktur. Böyle bir hakkı olmadığı gibi hükümete muhalefet etme görevi de yoktur. Muhalefete yardımcı olma, muhalefet adına hükümetin hızını kesme, işleyişi tıkama hakkı da yoktur.

Vazifesine odaklı, kurumunu geliştirici ülkenin menfaatini koruyucu bir bürokrasi hem muhalefete hem de iktidara/hükümete lazımdır. Çünkü iktidarlar değişebilir. Her iktidar değişikliğinde bürokrasi ziruzeber edilirse veya hükümetin ya da muhalefetin elemanı gibi davranırsa kurumlar oturmaz. Kurum-kuruluşu oturmayan bir devletin geleceği de olmaz.