Arkadaş Seçimi(*)

(18 Haziran 2015, Perşembe)

Rasulullah (s.a.v)’in şu hadis-i şerifi bizlere arkadaşlığın ne kadar önemli olduğunu açıkça beyan ediyor: “Kişi arkadaşının dini üzeredir, bu sebeple her biriniz kimi dost/arkadaş edindiğine dikkat etsin.” Bu hadis-i şerif bizlere arkadaş seçmenin ne kadar önemli olduğunu gösterir. Abdullah b. Mesud’un da dediği gibi: “Dumanın ateşe delalet etmesi dâhil, hiçbir şey arkadaşın arkadaşa delalet ettiği gibi delil değildir.”

Şairin dediği gibi:

“Alçak insanları dost edinme

Çünkü uyuzun sağlıklıya bulaştırdığı gibi sana kötülük bulaştırır.

Seni gururlandıracak bir arkadaş seç kendine

Çünkü arkadaşlar birbiri ile tanınır.”

Başka bir şair de şöyle diyor:

“Kişinin kendisini sorma, onun arkadaşını sor

Çünkü herkes kendi arkadaşına uyar.

Bir topluma girdiğin zaman, onların içinden en hayırlısını dost edin

Bayağı olan ile dost olma. Sen de onunla birlikte başağı düşersin.”

Sosyologlar şöyle diyor: Karakterler birbirlerini etkiler. Bu sebeple insanlar, birçok alışkanlıklarını farkına varmadan ve çaba harcamadan arkadaşlarından öğrenir. Çünkü sevgi ile birlikte sürekli oturup kalkman, seni arkadaşının yaptığına alışmaya (ve tepkisizliğe) götürür. Sonra o davranışları kabule, sonra onu taklide, sonunda onun yaptığını alışkanlık haline getirmeye kadar varır. Bundan dolayıdır ki Allah Rasulü (s.a.v) bir hadis-i şerifte şöyle buyuruyor: “Mümin’den başkasını arkadaş edinme, yemeğini de Allah’tan hakkıyla korkanlardan başkası yemesin.”

Arkadaşlığın önemi dolayısıyla bu yolun yolcusuna doğru yolu gösteren birçok ayet-i kerime vardır ki, böylelikle bu husustaki irşatlara dair (gerekli) bilgiye sahip olunsun:

1. Ayet-i kerimede şöyle buyruluyor: “Sabah akşam Rablerine, O’nun rızasını dileyerek dua edenlerle birlikte ol. Dünya hayatının ziynetini arzu edip de gözlerini onlardan ayırma. Kalbini Bizi anmaktan gafil kıldığımız, boş arzularına uymuş ve işi hep aşırılık olmuş kimselere boyun eğme.” (Kehf, 28.)

2. Başka bir ayette ise: “Ey iman edenler! Kendilerine Allah’ın gazap ettiği, kabirlerdeki kâfirlerin ümit kestikleri gibi tamamen ahiretten ümitlerini kesmiş bir toplumu dost edinmeyin” (Mümtehine, 13) buyrulmaktadır.

3. Diğer ayetlerde ise şu şekilde buyrulmaktadır: “Ey iman edenler! Sizden olmayanlardan hiçbir sırdaş edinmeyin. Onlar size fenalık etmekten asla geri kalmazlar. Hep sıkıntıya düşmenizi isterler. Onların kinleri konuşmalarından apaçık ortaya çıkmıştır. Kalplerinde gizledikleri ise daha büyüktür. Eğer düşünürseniz size âyetleri açıkladık.

İşte siz öyle kimselersiniz ki, onları seversiniz; onlar ise, bütün kitaplara iman ettiğiniz hâlde, sizi sevmezler. Onlar sizinle karşılaştıkları zaman “inandık” derler. Ama kendi başlarına kaldıklarında, size karşı kinlerinden dolayı parmaklarını ısırırlar. De ki: “Öfkenizden ölün!” Şüphesiz Allah, göğüslerin özünü (kalplerde olanı) bilir.” (Al-i İmran, 118-119)

4. Hud suresinde: “Zulmedenlere meyletmeyin. Yoksa size de ateş dokunur. Sizin Allah’tan başka dostlarınız yoktur. Sonra size yardım da edilmez.”(Hud, 113)

5. Necm suresinde: “Öyle ise bizim zikrimizden (Kur’an’dan) yüz çeviren ve dünya hayatından başka bir şey istemeyen kimselerden yüzçevir.” (Necm, 29)

6. Lokman suresinde: “Bana yönelenlerin yoluna uy. Sonra dönüşünüz ancak Banadır. Ben de size yapmakta olduğunuz şeyleri haber vereceğim.” (Lokman,15)

Yukarıda nakledilen ayet-i kerimeler bizlere arkadaş/dost seçiminin ne kadar önemli olduğunu bildiriyor ve karşımıza şu maddeleri çıkartıyor:

1. Rabbine dönenlere ve hak yolu izleyenlere uymak.

2. Müminler topluluğu ile beraberliği sabırla sürdürmek.

3. Müminlerin üzerinde yürüdüğü doğru çizgiden uzaklaşmamak izlenmesi gereken yol olarak emredilmektedir.

4. Hevalarına uyanlara ya da Allah’ın gazabına uğramış kimselere uymaktan sakınmamız gerektiği ifade edilmektedir.

5. Din düşmanları yüzümüze karşı bizi sevdiklerini ve dostumuz olduklarını gösterseler bile, bilmeliyiz ki kalplerinden bizlere/müminlere karşı düşmanlık beslerler ve onlardan tiksinmektedirler.

6. Zalimlere meyletmek ve onlarla dostluk etmek insanın dünyada ve ahirette Allah’ın gazap ve lanetine uğramasına sebeptir.

7. Yalnızca dünyayı amaç edinenlerden uzak durmak bir zorunluluktur. Çünkü onlar Allah’tan ve ahiret yurdundan yüz çevirmiş kimselerdir.

^(*)Abdülhalık eş-Şerif’ (Arkadaşlık Hukuku ve Adabı) Tercüme Serdal Yüksel.